Tadeusz Baran
ppor. poż. Tadeusz Baran, lata 40. XX w.
Fot. Archiwum KG PSP
1. Imię i nazwisko: Tadeusz Stanisław Baran
2. Pseudonim: b.d.
3. Data i miejsce urodzenia: 3.09.1908 r., Nowy Targ
4. Data i miejsce śmierci: 11.12.1943 r., Słomniki
5. Imiona rodziców: Kazimierz, Helena Kościańska
6. Wykształcenie: średnie – 1926 r.; wyższe – 1935 r. magister filozofii.
Absolwent 2-letniego studium Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie – 1936 r. oraz kursu pożarniczego dla kandydatów do Korpusu Technicznego ZSP RP realizowanego w Centralnym Ośrodku Wyszkolenia Pożarniczego w Warszawie
7. Stopień:
a) w Wojsku Polskim: podchorąży rez. (?)
b) w Straży Pożarnej: młodszy instruktor/podporucznik pożarnictwa (1939 r.)
8. Przebieg służby:
a) przed 1939: Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie przeprowadza się do Warszawy, gdzie rozpoczyna pracę w Związku Straży Pożarnych. Od 15.07.1938 r. zatrudniony był na stanowisku referenta wychowania fizycznego i obywatelskiego w biurze Zarządu Głównego ZSP RP. W sierpniu 1939 r. był instruktorem straży pożarnej na letnim obozie strażackim w Augustowie.
b) w latach 1939-1945: Brał udział w obronie Warszawy. W 1940 r. powraca do Nowego Targu. Na podstawie rekomendacji udzielonej przez Komisarycznego Kierownika Technicznego Pożarnictwa Jerzego Lgockiego, postanowieniem starosty nowotarskiego Viktora von Dewitza z dnia 26 września 1940 r. został mianowany instruktorem pożarnictwa w powiecie nowotarskim (Kreisfeuerwehrinstruktor im Kreise Neumarkt (Dunajec)) od dnia 1.10.1940 r. Aresztowany 13/14.11.1943 r. w Nowym Targu, więziony w Palace w Zakopanem oraz w więzieniu na Montelupich w Krakowie. 11.12.1943 r. zamordowany przez Niemców w Słomnikach.
c) po 1945: –
9. Działalność w ramach Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”:
a) przydział: IV Krakowski Okręg SRO
b) pełnione funkcje: Komendant SRO w powiecie nowotarskim
10. Działalność w ramach innych organizacji konspiracyjnych: nd.
11. Formy upamiętnienia: Wymieniony na tablicach pamiątkowych w kwaterze Strażackiego Ruchu Oporu „Skała” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach oraz w I LO im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu; tabliczka biograficzna na symbolicznym grobie zlokalizowanym na Cmentarzu Komunalnym w Nowym Targu;
12. Odznaczenia: –
13. Bibliografia
Archiwa
Archiwum I Liceum Ogólnokształcącego im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu, Księga Poległych; Archiwum KG PSP, akta osobowe sygn. 318/11; Archiwum Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, Absolwenci Studium Dwuletniego C.I.W.F za rok 1935/1936; Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, sygn. KM 56 – 57; S II 339 a, S II 347, S II 353, S II 361, S II 369, S II 377; Oddziałowe Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, Kartoteka Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, sygn. IPN Kr 488/8; Archiwum Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, Obwieszczenie Dowódcy SS i Policji w Dystrykcie Kraków z dnia 29.01.1944 r.; Archiwum p. Ewy Zielińskiej, Feuerwehr-Dienstausweis nr 000388 z dn. 8.09.1943 r.; Archiwum Międzynarodowej Służby Poszukiwań w Bad Arolsen, Korrespondenzakte sygn. 6.3.3.2/110958068; list J. Zielińskiej z dn. 27.11.1973 r., sygn. 6.3.3.2/110958069.
Publikacje
J. Waksmundzki, Bohaterowie z nowotarskiego gimnazjum, Nowy Targ 2018 r., s. 117-118; M. Mantyka, Dzieje Krakowskiego Związku Straży Pożarnych w latach 1923-1950, Kraków 2008 r., str. 144; St. Dąbrowa – Kostka, Hitlerowskie Afisze Śmierci, Kraków 1983 r., str. 212; Z. Sikora, Krwawy Ślad, nieznani bohaterowie Podhala, Zakopane 2014 r., str. 289; J. Kasperek, Podhale w latach wojny i okupacji niemieckiej 1939 – 1945, Warszawa 1990 r., str. 147; J. Łamaszewski, Wł. Pilawski, Księga Pamięci funkcjonariuszy pożarnictwa i strażaków ochotników 1939-1945, Warszawa 1986 r., str. 151; S. Przybysz, Profesor Kazimierz Baran (1878-1961). Wspomnienie w: Almanach Nowotarski, Rocznik Społeczno-Kulturalny Nr 8, Nowy Targ 2004 r., str. 170, 172; M. Szewczyk, Rozwój i działalność ochotniczej Straży Pożarnej w Nowym Targu w latach 1881 – 1945. Praca Magisterska napisana pod kierunkiem dr Kazimierza Karolczaka, Kraków 1990 r., str. 49.
Strony internetowe
Absolwenci 1925/1926 (https://goszczynski.nowotarski.edu.pl/strona.php?etykieta=absolwenci_1925-1926; dostęp 8.03.2023 r.); B. Ciryt, Kamienne płyty nagrobków kryją krwawe dzieje (https://dziennikpolski24.pl/kamienne-plyty-nagrobkow-kryja-krwawe-dzieje/ar/3283306, dostęp 18.05.2023 r.); KP PSP w Nowym Targu, Pamięć o ppor. poż. mgr Tadeuszu Baranie (https://www.gov.pl/web/kppsp-nowy-targ/pamiec-o-ppor-poz-mgr-tadeuszu-baranie, dostęp 16.06.2023 r.); Zarys historyczny nowotarskiej straży pożarnej (https://web.archive.org/web/20080409190849/http://jrgpspnt.republika.pl:80/historia.html, dostęp 2.04.2023 r.).
Gazety
T. Uczniak, Aresztowanie komendantów Ochotniczych Straży Pożarnych w czasie okupacji w: Biuletyn Samorządowy Gmina Bystra – Sidzina nr 9(89),wrzesień 2019 r., str. 16.; Egzamin dojrzałości w państwowym gimnazjum w: Gazeta Podhalańska, nr 26, 27.06.1926 r., str. 9.; Kronika w: Gazeta Podhalańska, nr 19 z dn. 28.05.1933 r., str. 7.; Dziennik Polski, nr 6 (332), 6.01.1946 r., str. 7.
Wywiady
Wywiad z p. Ewą Zielińską z dn. 3.02.2023 r.
Opr. A. Stefaniak-Guzik