Stanisław Mazan, fot. z ok. 1936 r.
Fot. Archiwum KG PSP

1. Imię i nazwisko: Stanisław Piotr Mazan

2. Pseudonim: b.d.

3. Data i miejsce urodzenia: 26.11.1911 r., Rzeszów

4. Data i miejsce śmierci: 12.01.1944 r., Kłodne

5. Imiona rodziców: Józef, Maria Dziedziak

6. Wykształcenie: średnie – 1932 r.; Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Krośnie – 1930 r.
Kurs podstawowego wyszkolenia pożarniczego II stopnia – 1936 r.; kurs obrony przeciwlotniczo-gazowej III kategorii – 1936 r.; kurs pożarniczy VII stopnia dla kandydatów na członków Korpusu Technicznego ZSP RP – 1936 r. (5 lokata).

7. Stopień:
a) w Wojsku Polskim: podporucznik rezerwy (1937 r.)
b) w Straży Pożarnej: porucznik pożarnictwa (1941 r.?)

8. Przebieg służby:
a) przed 1939: Po zdaniu egzaminu maturalnego w 1932 r. rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. Służył m.in. w 2 kompanii karabinów maszynowych 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu. Zwolniony do rezerwy w 1933 r. 15.07.1934 r. został członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej w Krynicy-Zdrój i pracował jako nauczyciel w prywatnym gimnazjum w Krynicy. Po ukończeniu kursu VII stopnia 30.11.1936 r. został mianowany powiatowym instruktorem pożarnictwa w Nowym Targu od 1.12.1936 r. Przyjęty do Korpusu Technicznego uchwałą Zarządu Głównego z dnia 19.03.1937 r. Od 1.04.1938 r. był zastępcą komendanta Portowej Straży Pożarnej w Gdyni.
b) w latach 1939-1945: Brał udział w obronie Gdyni i Oksywia. Został aresztowany przez Niemców i skierowany do obozu przejściowego w Częstochowie, z którego zbiegł w okolicach Katowic i przedostał się do Krosna. Działał jako kurier w rejonie Przełęczy Dukielskiej. 15.11.1941 r. został rekomendowany przez Kierownika Technicznego Pożarnictwa na powiatowego instruktora pożarnictwa w powiecie nowosądeckim (Kreisfeuerwehrinstruktor im Kreise Neu Sandez).W związku z pełnieniem funkcji powiatowego instruktora pożarnictwa nadzorował działalność Powiatowej Szkoły Pożarniczej w Starym Sączu, która była filią Centralnej Szkoły Pożarniczej w Warszawie. Szkoła ta stanowiła poligon dla ćwiczeń konspiracyjnych. Z ramienia „Skały” współpracował przy przerzucaniu Żydów do punktu w Kosarzyskach, skąd kurierzy przekazywali ich do Międzynarodowego Komitetu Pomocy Żydom. Aresztowany 14/15.11.1943 r., osadzony w więzieniu w Nowym Sączu oraz więzieniu na Montelupich w Krakowie. Rozstrzelany przez Niemców w Kłodnem 12.01.1944 r.
c) po 1945: –

9. Działalność w ramach Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”:
a) przydział: IV Krakowski Okręg SRO
b) pełnione funkcje: Komendant SRO na powiat nowosądecki; szef IV ośrodka szkolenia wojskowego

10.  Działalność w ramach innych organizacji konspiracyjnych: ?

11. Formy upamiętnienia: Patron Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej przy OSP w Starym Sączu; upamiętniony na tablicy przy OSP w Starym Sączu oraz w Kłodnem.

12. Odznaczenia: Krzyż Orderu Krzyża Niepodległości (2020 r.); Krzyż Partyzancki (ok. 1949 r.)

13. Bibliografia:
Archiwa:
Archiwum KG PSP, akta osobowe sygn.; Centralne Archiwum Wojskowe, sygn. AP 5171; Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego, L. Korzewnikjanc, Relacja z powołania konspiracyjnej organizacji Wojskowej pod nazwą Strażacki Ruch Oporu „Skała”, mps., Warszawa 1966 r. w: Spuścizna po Januszu Wiśniewskim, sygn. P.7720

Publikacje:
R. Rybka, K. Stepan, Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939, Warszawa 2021 r., str. 233; M. Mantyka, Dzieje Krakowskiego Związku Straży Pożarnych w latach 1923-1950, Kraków 2008 r., str. 143; St. Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie afisze śmierci, Kraków 1983 r., str. 172, 203, 378, 379; J. Łamaszewski, Wł. Pilawski, Księga pamięci funkcjonariuszy pożarnictwa i strażaków ochotników 1939-1945, Warszawa 1986 r., str. 152-153; J. Bieniek, Nowosądecka „Skała” w: Rocznik Sądecki T. X-XI, Nowy Sącz 1969/70, ss. 373-384; P. Matusak, Straż Pożarna. Warszawskie Termopile 1939-1945, Warszawa, 2014 r., str. 148, 154, 155

Akty prawne:
M.P. 2021 r., poz. 85: Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 2020 r. o nadaniu orderów

Strony internetowe:
Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza ze Starego Sącza ma swojego Patrona (https://www.starosadeckie.info/wydarzenia/mlodziezowa-druzyna-pozarnicza-ze-starego-sacza-ma-swojego-patrona/ dostęp 14.10.2024 r.);

Opr. A. Stefaniak-Guzik